Het leven in Laos is geen straf, maar het is ook geen pretje. Laos is een dunbevolkt, vruchtbaar land waar voldoende groeit om de verschillende volken die er wonen een bestaan van rust te garanderen. Eigenlijk bestaat Laos vanouds uit drie landen. Laos is dan ook het meervoud van drie Lao, of landen: Luang Prabang in het bergachtige noorden bij China, Vientiane in het vlakke midden naast Myanmar, en Champassak in het zuiden, bij Thailand. Laos is zes keer zo groot als Nederland en er wonen ruim zes miljoen mensen.

Laos is sinds 1975 een Democratische Volksrepubliek, dat wil zeggen: een communistische eenpartijstaat. Formeel geldt er sinds 1991 een moderne grondwet, die iedereen vrijheid garandeert. Maar de praktijk is anders. In 2011 werden vier christelijke Hmong vrouwen in Xieng Khouang verkracht en gedood. Dat was niet voor de eerste keer: christenen moeten in Laos op hun tellen passen. Dat moeten de animisten en de Boeddhisten overigens ook. De verspreiding van elke godsdienst, buiten daarvoor bestemde gebouwen, is verboden. Religieuze leiders kunnen gearresteerd en het land uitgezet worden. De autoriteiten kunnen bovendien religieuze praktijken uit een dorp verbannen en gelovigen kunnen al hun bezittingen en rechten verliezen als ze hun geloof niet afzweren.

De kleinere volken in het hoogland in het noorden en het laagland vereren vaak voorouders en natuurgeesten. Ongeveer tweederde van de Laotianen is Boeddhistisch: vanouds ook de levensovertuiging van de koningen. Het Boeddhisme van Laos is theravada. Deze richting beperkt zich tot de individuele verlossing van de mens, zonder tussenkomst van anderen. Mensen kunnen zelfstandig de verlichting bereiken, maar ‘arhat’ worden is alleen voorbehouden aan de monniken. Leken kunnen tijdens hun leven op aarde hoogstens iets toevoegen aan hun karma en herboren worden in een hogere positie. Men kan zijn karma verhogen door het doen van goede werken, zoals het geven van aalmoezen aan monniken en donaties aan tempels.

Er is door het gesloten karakter van het land en het communistische regime maar weinig over het Laotiaanse boeddhisme bekend. De grootste tempel van het land is Wat Sok Pa Luang, aan de rand van Vientiane, de hoofdstad. Het omheinde complex lijkt op de talloze andere tempelcomplexen in Laos: houten gebouwen, bewerkt met verf en bladgoud. Er wonen zo’n dertig monniken en enkele nonnen. De kloosterlingen zetten de regels makkelijk naar hun hand. Er zijn geboden, tijden om te bidden en er is de regel om na twaalf uur ’s middags niet meer te eten. Maar als iemand voor zichzelf kan verantwoorden dat hij zich aan die regels niet hoeft te houden, is het ook goed. Het boeddhisme in Laos is dan ook veel vrijer dan in de omringende landen.

De tempelcomplexen in Laos zijn niet alleen een plaats voor religieuze beleving, maar ook voor onderwijs, dat traditioneel een zaak voor de monniken was. Pas sinds 1955 is lager onderwijs  in Laos verplicht. Meer dan een derde van de volwassenen kan niet lezen of schrijven. Hoewel de staat alle kinderen toegang wil geven tot basisonderwijs, is dat nog steeds niet helemaal gelukt. Van alle kinderen die recht hebben op onderwijs, maakt maar drie kwart gebruik. Niet meer dan een derde van de kinderen volgt meer dan drie jaar onderwijs. Veel kinderen blijven zitten en het aantal uitvallers is hoog, met name bij de kinderen van etnische minderheden, zoals in Pakh Katan.

Veel kinderen volgen in een tempelcomplex onderwijs, omdat hun ouders geen geld hebben voor een gewone school. Op ht tempelcomplex Wat Sok Pa Luang zijn bijvoorbeeld ook een lagere en middelbare school, waar behalve de vijftien interne novicen dagelijks nog zo’n achthonderd andere kinderen naar school gaan. Ze wonen niet op het complex, maar komen lopend of met de bus naar Wat Sok Pa Luang en volgen er onderwijs in klassen van minstens zeventig leerlingen. Maar vijf procent van de kinderen ambieert een bestaan als monnik. Bijna iedereen treedt uit na het doorlopen van de middelbare school.

Het leven in Laos is geen straf, maar het is ook geen pretje. Er is niet veel honger, maar een vijfde van de mensen leeft onder de armoedegrens. Wie je er ook spreekt: iedereen droomt ervan om naar het buitenland te gaan en daar geld te verdienen, hoezeer het boeddhisme ook onthechting van het leven bevordert. Zelfs de monniken willen graag weg uit Laos, een betere toekomst tegemoet. We bidden vanavond in de Oude Kerk voor Laos en we vragen uw bijdrage voor de Dick de Zeeuwschool in Pak Katan.