Naar het zich laat aanzien valt de beslissing bij de verkiezingen van 6 november in een of twee swing states. Op dit moment zijn er elf staten met in totaal 131 kiesmannen onbeslist. Een deel van de kiezers weet nog niet wat ze gaan stemmen; een klein deel stemt op een van de andere kandidaten. Die kunnen Obama en Romney dus van de overwinning afhouden: tijd voor een overzicht per staat.

Colorado

Traditioneel een Republikeinse staat, maar in 2008 wist Obama hier met een ruime marge te winnen. Sindsdien stemmen veel onafhankelijke kiezers Democratisch: in 2010 kregen de Democraten hier een senaatszetel en het gouverneurschap. Maar nu weten veel independents niet wat ze gaan stemmen. Een uitstekende uitgangspositie voor de Libertarians, Greens en Constitutionalists, die hier alle drie meedoen. Colorado is de geboortegrond van de Libertarian Party. Die doet het goed in een recente peiling van We Ask America: Johnson scoort 1,4% bij een verschil van 1,1% tussen Romney en Obama. In een peiling van CBS en de New York Times krijgen de ‘overigen’ 2% bij een verschil van 1%. De ‘derden’ kunnen in Colorado dus het verschil maken voor zowel Obama als Romney; men verwacht dat de stemmen voor Johnson hier vooral ten koste gaan van Obama.

Florida

De moeder aller swing states: in 2000 verloor Gore hier de verkiezingen van Bush na een controversiële hertelling; eigenlijk was de uitslag onbeslist. Men zegt dat de Democraten Florida in 2000 verloren door toedoen van Green Partyleider Ralph Nader. Ook dit jaar zou zoiets kunnen gebeuren. Er zijn in Florida maar liefst 29 kiesmannen te winnen. Romney, die gemiddeld 49% peilt, moet het hebben van rijke pensionado’s; Obama, nu op 47%, hoopt op de Latino’s, die in 2008 massaal voor hem stemden. In een peiling van CNN kiest 48% voor Romney; Obama krijgt 47%. Bij een verschil van 1% krijgt Johnson 2%, Goode 1% en Stein minder dan 1%. Bij de Suffolk University is het verschil tussen Obama en Romney 3% en krijgen Gary Johnson, Jill Stein en Roseanne Barr elk 1%. Het spant er om; ook hier kunnen de independents dus een grote rol spelen.

Iowa

Met zes kiesmannen geen grote staat, maar symbolisch wel een belangrijke. Hier beginnen bij de presidentsverkiezingen de primaries en wordt de landelijke trend bepaald. Obama begon er in 2008 zijn opmars in de voorronde. Op dit moment zegt 49% van de kiezers voor Obama te gaan stemmen: ruim 2% meer dan voor Romney. In Iowa doen alle partijen mee. In een peiling van NBC en the Wall Street Journal scoort Obama veel beter dan het gemiddelde: hij krijgt 51%, tegen 43% voor Romney. De ‘anderen’ krijgen samen maar 2%. In een poll van We ask America is het verschil veel kleiner: Obama 49%, tegen Romney 46%. Maar in deze peiling haalt Gary Johnson als derde 1%. Het lijkt erop dat de third parties in Iowa niet het verschil gaan maken.

New Hampshire

Een kleine staat met maar vier kiesmannen, maar psychologisch belangrijk omdat Romney hier Obama kan verslaan in een staat die hij in 2008 won. Romney heeft in zijn ‘tweede thuisstaat’ — hij heeft een vakantiehuis in New Hampshire — een minieme voorsprong van gemiddeld 1% in de peilingen, met een totaal van 48% van de kiezers die voor hem zegt te gaan stemmen. Virgil Goode en Gary Johnson staan in New Hampshire op de kieslijst; Jill Stein niet. In een peiling van 7News kreeg Johnson 2% de voorkeur van de kiezers, bij een deadlock tussen Obama en Romney. Bij Rasmussen krijgt Johnson 3%, eveneens bij een tie tussen Obama en Romney. Ook hier wordt het dus spannend en kan Johnson uiteindelijk de doorslag geven.

Nevada

In 2008 waren de zes kiesmannen voor Obama, maar door grote economische problemen en een behoorlijk aandeel Mormonen onder de kiezers kunnen ze dit keer naar Romney gaan. In de peilingen staat Obama nog steeds voor met een gemiddelde van 49%, tegenover 46% voor Romney. In de laatste polls wordt het verschil kleiner, omdat onafhankelijke kiezers zich steeds meer voor Romney uitspreken. Daarmee worden de kleine partijen van groter belang. In een peiling van Survey USA is het verschil tussen Obama en Romney 3% en krijgt Gary Johnson 3%. In een PPP-peiling krijgt hij ook 3%, vooral ten koste van Obama die maar 1% boven Romney staat. Suffolk University peilt Obama 2% boven Romney; Goode en Johnson krijgen beiden 1%. Ook in de woestijn is het dus too close to call en zijn de independents van belang.

Virginia

Een recente battleground state. Vanouds conservatief en Republikeins stemmend, maar in 2008 overtuigend gewonnen door Obama. Het leverde hem dertien kiesmannen op. Romney stond in 2011 voor in de peilingen, maar Obama haalde hem in en stond tot vorige week voor. Inmiddels er gemiddeld geen verschil meer: de peilingen voorspellen een deadlock. Virginia is de thuisstaat van Virgil Goode, maar vooral de Libertarians scoren hier goed. In een peiling van PPP zegt 4% van de kiezers voor Gary Johnson te kiezen en 1% voor Virgil Goode. Dit gaat ten koste van Romney, die in deze peiling 4% achter staat op Obama. In twee andere peilingen halen de ‘derden’ maar 1%, en is het verschil groter. Bij We Ask America haalt Johnson 2% bij een verschil van 3% in het voordeel van Romney. Geen eenduidig beeld, maar waarschijnlijk wordt het ook hier spannend, en halen de third parties meer stemmen dat het verschil tussen de twee grote partijen.

Wisconsin

De laatste zes presidentsverkiezingen gingen de tien kiesmannen zonder uitzondering naar de Democraten: in 2008 zeer overtuigend, maar eerder met een krappe marge. De Republikeinen zijn erop gebrand te winnen in de thuisstaat van Paul Ryan, Romneys running mate. Dat wordt nog lastig, want Obama staat nu met gemiddeld krap 3% voor in de peilingen: hij scoort gemiddeld 50%, Romney 47%. In Wisconsin staan naast Romney en Obama ook Stein, Goode en Johnson op de lijst. In een peiling van Rasmussen ligt Obama 2% voor op Romney; de ‘derden’ krijgen samen 1%. Dat gebeurt ook in een poll van NBC News en Wall Street Journal, maar dan bij een voorsprong van 6% voor Obama. In een CBS/NY Times-peiling zeggen kiezers helemaal niet op de ‘derden’ te gaan stemmen. In Wisconsin maken de third parties dus in geen enkele peiling het verschil.

Pennsylvania

De Keystone State stemt meestal Democratisch, maar de Republikeinen azen als altijd op de twintig kiesmannen. Obama staat met gemiddeld krap 50% in de peilingen ongeveer 5% voor op Romney, die echter bezig is aan een inhaalrace. Daarbij willen de Republikeinen duidelijk niet gehinderd worden door derden en ofhankelijken: ze probeerden zowel de Constitution Party als de Libertarian Party van de kieslijst te houden. Johnson kreeg gelijk van de rechter en hield stand. Virgil Goode koos eieren voor zijn geld: de kosten voor een rechtzaak die de Republikeinen aanspanden waren te hoog. In de meest recente peiling van Muhlenberg krijgen de derden 3%, bij een verschil van ruim 3% tussen Obama en Romney. In een eerdere peiling van Quinnipac kregen de onafhankelijken 1% bij een voorsprong van 4% voor Obama op Romney. Geen duidelijke doorslaggevende rol voor Johnson en Stein, dus.

Michigan

Ook Michigan, goed voor zestien kiesmannen, stemt doorgaans Democratisch. In 2008 won Obama hier glansrijk. Hij staat nu in de peilingen nog 5% boven Romney, maar ook hier slinkt de voorsprong. De Republikeinen ruiken kansen bij ontevreden auto-arbeiders en willen hun kansen vergroten door ‘derden’ uit de buurt te houden. De GOP heeft Gary Johnson van de kieslijst weten te houden, omdat hij drie minuten te laat was met het indienen van zijn formulieren. Een poging van de Libertarians om de Texaan Gary E. Johnson op de lijst te krijgen mislukte. Alleen Stein en Goode doen hier dus mee. In een peiling van We Ask America haalde Johnson nog 1% bij een verschil van 8% tussen Obama en Romney. In een recentere poll van FOX 2 News haalden de ‘derden’ samen ruim 2% bij een verschil van meer dan 3% tussen Obama en Romney. Ook hier spant het er om, maar voorlopig maken de ‘derden’ nog niet het verschil.

Ohio

The Buckeye State is de spannendste swing state van allemaal: hier worden verkiezingen gewonnen of verloren. Het gaat om 18 kiesmannen en de voorspelling van de einduitslag. In de laatste peilingen loopt Obama wat uit naar een voorsprong van ruim 2% gemiddeld. Maar Romney, die deze staat moet winnen om zicht te houden op het Witte Huis, is nog lang niet verslagen. In Ohio doen alle derde partijen mee. Ze krijgen in een recente poll van Survey USA de voorkeur van 3% van de kiezers; dat is precies het verschil tussen Obama en Romney. In een peiling van Rasmussen krijgen de derde partijen 1%, ook daar even veel als het verschil tussen Romney en Obama. Als het spannend wordt, is de kans groot dat Johnson, Goode en Stein het verschil gaan maken.

Doen derde partijen ertoe?

Peilingen zijn geen uitslagen, en dus kan het in elke staat anders lopen dan geschetst. De marges zijn klein en de polls zijn onnauwkeurig, dus we weten nog niet veel. Maar de lijn is duidelijk. In Iowa, Wisconsin, Pennsylvania en Michigan doen de derde partijen er waarschijnlijk niet toe, maar in alle andere swing states is het gepeilde verschil tussen Obama en Romney kleiner dan het aandeel van de kiezers die Johnson, Goode, Stein of een ander stemmen. Vooral in Florida en Ohio kunnen, als Obama en Romney er inderdaad gelijk eindigen, de ‘derden’ wel eens meer stemmen halen dan het verschil tussen beiden. Maar daarmee is nog niet zo veel gezegd. Want pas als de ‘derden’ de ene kandidaat meer stemmen kosten dan de ander, maken ze ook echt het verschil.

Wiens kiezers?

Op grond van peilingen is moeilijk te zeggen of de stemmen op Goode, Stein en Johnson van Obama of Romney komen. Alleen Public Policy meet de voorkeuren voor Obama en Romney zowel met als zonder ‘derden’. Daaruit kun je afleiden welk effect de steun aan de ‘derden’ heeft op de verhouding Obama/Romney. Dat is alleen beperkt: een kiezer die straks op Johnson stemt is niet ‘eigenlijk’ van Obama of Romney. Alleen op basis van verkiezingsonderzoek valt achteraf iets te zeggen over de tweede voorkeur van kiezers: daaruit wordt duidelijk wat een kiezer van Johnson had gestemd als hij niet mee had gedaan. Als Obama of Romney een cruciale staat nipt verliest, is daarom pas achteraf vast te stellen of dat ook echt aan Johnson, Goode of Stein te wijten is. We wachten af…