Wel een beetje raar, na een lidmaatschap van twintig jaar. Maar na een halve dag mailen om alle nieuwsbrieven en lidmaatschappen van afdelingen, trefpunten, werkgroepen en andere clubjes op te zeggen, ben ik toch echt bevrijd van de Partij van de Arbeid. En politiek dakloos. Vast voornemens om een tijdje te zweven, en eens te kijken naar een nieuwe partij. De eerste schreden op dat pad kwamen al snel. Een debatje over Europees lijsttrekkerschap bij GroenLinks, in de Badcuyp tussen Bas Eickhout en Marije Cornelissen, beiden Europarlementariër voor GroenLinks. Een onderhoudende oefening in partijdemocratie met een discussieleider op DWDD-snelheid en een gezellige borrel na.

Gemoedelijke sfeer

De Badcuyp, een door vrijwilligers gerund jazzcafé in de Amsterdamse Pijp, is bij binnenkomst afgeladen vol en daardoor warm. Een mengeling van grijze kuiven en baarden en jongeren, ik vermoed studenten, met moeilijke brillen of juist strakke t-shirts met tattouages, ongeveer honderd man/vrouw publiek. Een paar bekenden: Judith Sargentini, Wijnand Duijvendak en wat mensen die ik ontmoet heb bij vrijwilligerswerk in de Vluchtkerk. Gemoedelijke sfeer, informeel, geen hosts die je direct bespringen om je de weg te wijzen; je wordt gewoon met rust gelaten en je moet het zelf een beetje uitzoeken. Wel een paar mensen die proberen wat flyertjes met vage activiteiten te slijten, maar die blijken vrij gevoelig voor het argument dat ik geen papier wil verspillen.

Debat

Het debatje wordt geleid door een snelle meneer die ik me vaag kan herinneren van een ander lijsttrekkersdebat: Jolande Sap versus Tofik Dibi. Iets met bijzondere schoenen. Dat blijkt een gimmick, want die heeft hij nog steeds: Italiaanse leest met felle kleurtjes. Gelukkig zijn Sap en Dibi verdwenen en hebben ze deze meneer gehouden. Hij praat soms wat te snel om hem te kunnen volgen, maar leidt het debat met veel vaart en vaardigheid. De opzet is simpel: Eickhout en Cornelissen krijgen stellingen, mogen daar kort op reageren, en er is ruimte voor repliek. Opening en closing statements iets langer, reactietijd op de stellingen anderhalve minuut, waar strak de hand aan gehouden wordt; voor de reacties op de stellingen gaat één van beide kandidaten onder de koptelefoon. Goed geregeld.

Werkgroepen

De stellingen komen van de gevreesde ‘werkgroepen’ uit de partij en zijn ongeveer wat ik er van verwacht. De etnische werkgroep over immigratie, Femnet (de feministen) over vrouwenquota, de gelovigen over religieuze verdeeldheid in Syrië, Rozelinks (LGTB) — de debatleider vertelt tot hilariteit van de zaal dat hij voor deze werkgroep gevraagd is als excuushetero — over homorechten in Rusland en de Europawerkgroep over meer of minder Europa. De stellingen zijn wat obligaat, te lang ook, maar Eickhout en Cornelissen kunnen er goed mee uit de voeten. Er zit alleen niet veel verschil tussen hun standpunten; beiden volgen netjes — angstvallig? — de partijlijn. Drie accentverschillen springen er voor mij uit: religieuze verdeeldheid, vrouwenquota voor bedrijven en de rol van Europa.

Europa

Cornelissen zegt een paar keer dat Europa een waardengemeenschap is en dat de EU een ‘package-deal’ is van economisch voordeel, waar normen en plichten tegenover staan waar alle landen zich aan moeten houden, ook ‘achterlijke heikneuters in Hongarije’ die tegen homoseksualiteit zijn. Ik vraag me af hoe dat dan zit met het Haagse GroenLinks-standpunt over de begrotingsdiscipline, maar soit. Eickhout benadrukt dat hij meer Europa wil, om te voorkomen dat het alleen over die begrotingsnormen en de bankenunie gaat: niet zozeer door waarden af te dwingen met normen, maar vooral door harmonisering, bijvoorbeeld invoering van een minimumloon en eenduidige immigratieregels, met behoud van rechten bij terugkeer.

Religie

Manuela Kalsky, die mij vaag bekend voorkomt, vraagt namens de Linkerwang of de EU rekening moet houden met religieuze verdeeldheid als bron voor het gewapende conflict in Syrië, en zo ja, hoe dan. Cornelissen stelt dat het niet om religieuze verdeeldheid gaat, maar om een onderliggende behoefte aan groepsvorming die zorgt dat etnische en religieuze identiteit opspelen. Dat klinkt mij nogal vulgair marxistisch in de oren, en de vergelijking tussen Syrië en de Balkan, waaraan Cornelissen refereert, gaat niet echt op. Eickhout is pragmatischer. Hij vindt dat de EU wél rekening moet houden met religieuze verdeeldheid, omdat het conflict anders niet te begrijpen is. Dat mag alleen nooit een rol spelen bij de beslissing wie je als EU wel of niet hulp verleent of aanspreekt. Lijkt mij ook.

Vrouwenquotum

Cornelissen is tegen vrouwenquota, zoals bepleit door Eurocommissaris Viviane Reding, en wijkt daarmee af van de partijlijn — wat natuurlijk positief is want eigen ideeën. Ze vindt het een zinloze maatregel en heeft liever dat op andere manieren aan diversiteit gewerkt wordt. Eickhout is voor quota, omdat die in een aantal landen, zoals Noorwegen, gewoon blijken te werken. Cornelissen repliceert dat dit komt omdat in die landen sancties toegepast worden, terwijl het voorstel van Reding vrijblijvend is en de individuele landen te veel ruimte laat. Eickhout wijst erop dat Cornelissen hier van standpunt is veranderd, en vertelt uit eigen ervaring hoe het old boys network werkt: door coöptatie komen vrouwen maar mondjesmaat aan bod voor topfuncties, en dat heeft voor bedrijven negatieve effecten. Het gaat erom dat te doorbreken.

Borrel

Voor mij heeft het debatje geen duidelijke winnaar. Op gevoel zou ik, vanwege de argumentatie en de pragmatische houding, kiezen voor Eickhout als ik mocht stemmen. Hoe dat werkt, wordt me niet helemaal duidelijk; de uitleg gaat wat verloren in het geschuifel van het publiek dat naar de borrel wil. Die is geanimeerd. Ik spreek veel voormalige PvdA’ers en ontmoet veel onbegrip jegens de SP, meer sympathie voor D66. Men weet eigenlijk wel dat de eigen idealen niet echt haalbaar zijn en is laconiek over eigen prestaties. Iemand legt me uit hoe de PvdA bij de volgende verkiezingen weer kiezers bij de SP zal wegtrekken met beloftes die ze nooit zullen nakomen, en waarom GroenLinks niet in staat is daarvan te profiteren. Een ander verklaart waarom niet GroenLinks, maar D66 in Amsterdam zal winnen van de instortende PvdA. Waarop het gesprek op de echt belangrijke thema’s komt. Dampende campagnesex. Wie doet het met wie op de lijst. De schoenen van de gespreksleider. Van zuks dus.