Na Amsterdam en de Albert Heijn heeft nu ook Gouda aangekondigd dat de viering van Sinterklaas wordt aangepast. Er lopen, naast de traditionele zwarte pieten, straks ook acht stroopwafel- en kaaspieten over de Goudse straten en daken. Een kleine aanpassing en een mooi staaltje citymarketing, maar ook aardig gevonden omdat kaas en stroopwafels gelden als oerhollandse producten. Want bij Sinterklaas gaat het inmiddels niet meer om het kinderfeest, maar om onze nationale tradities en cultuur.

Traditie
Sinterklaas en Zwarte Piet zijn van ‘ons’ en zeggen iets over wie wij wel en niet zijn. De een vindt dat ‘de anderen’ zich maar moeten aanpassen aan onze cultuur, de ander vindt dat we tradities best kunnen aanpassen als mensen zich storen aan een racistische karikatuur. De voorstanders van aanpassing van piet openden recent een Facebookcommunity Pietmakeover, waar Bekende Nederlanders vertellen waarom ze vinden dat Piet anders kan en moet. De Pietietie van de voorstanders van behoud van Zwarte Piet oogstte vorig jaar meer dan twee miljoen likes op Facebook.

Verhit
De gemoederen raken inmiddels nogal verhit, zo bleek uit een aantal tweets van Peter R. de Vries, die als notoir voorstander van aanpassing van Zwarte Piet een aantal bedreigingen kreeg via zijn website.

Deze tweet leidde direct tot een groot aantal reacties dat dit een hoax moest zijn. Of de bedreigingen echt zijn, moet nog blijken, maar duidelijk lijkt me wel dat het inmiddels niet meer gaat om een onschuldig kinderfeest.

Kinderen
Intussen wordt de kinderen, voor wie het feest toch bedoeld is, niets gevraagd. Vorig jaar mocht ik hulpsinterklaas spelen op de school van mijn dochters. Ik had een oranje en een paarse piet aan mijn zijde, omdat één van de moeders bezwaren tegen Zwarte Piet had geuit. Mijn dochters vonden er eigenlijk niet zo veel van. Desgevraagd wilden ze nog wel kwijt dat het ze niet zo veel uitmaakt of Piet zwart, oranje of paars is, dat Piet vooral capriolen moet uithalen en domme fouten moet maken, omdat dat grappig is, en dat kadootjes natuurlijk ook erg belangrijk zijn.

Racistisch
Mensen die zeggen dat Zwarte Piet iets typisch Nederlands is, en niet racistisch bedoeld — hij is immers door de schoorsteen gevallen — hebben natuurlijk gelijk. Sinterklaas wordt hier en in Vlaanderen al een tijd gevierd met Zwarte Piet. Veel mensen die voor aanpassing zijn, geven zelf ook aan dat ze er eerder weinig kwaads in zagen. Maar het punt is: je kwetst er anderen wél mee. Zwarte Piet hoeft voor mij als inheemse kaaskop geen racistische karikatuur te zijn; het is dat voor een ander wel, niet alleen voor mensen hier in Nederland, maar ook voor mensen die uit het buitenland komen en de traditie niet kennen.

Aanpassen
Rest de vraag wie zich moet aanpassen: de mensen die Piet per se zwart willen houden, of de mensen die last hebben van de racistische karikatuur. Gekwetstheid is immers niet altijd voldoende reden om iets te veranderen: we perken de vrijheid van meningsuiting ook niet in omdat iemand een mening onwelgevallig acht. Maar het gaat hier om iets anders: een volksfeest waarin alle Nederlanders moeten kunnen delen, juist omdat het een nationaal feest is. Het is een kleine moeite om daarbij rekening te houden met gevoeligheden. Rituelen zijn immers makkelijk aan te passen: alle tradities zijn ooit uitgevonden, in de loop van de tijd gewijzigd, en zo gegroeid tot wat ze nu zijn.

Experimenteren
Ook met een andere Piet blijft Sinterklaas herkenbaar en makkelijk door te geven aan onze kinderen. We zijn nu aan het experimenteren hoe we de traditie het beste kunnen aanpassen: een roetpiet, een lichter getinte piet, een regenboogpiet, of toch iets met kaas of stroopwafels. Die aanpassingen roepen weerstand op, zoals elke verandering in het begin weerstand oproept. Alle begrip voor mensen die ‘hun’ Zwarte Piet, die ze zelf nooit aan echte mensen, laat staan aan racisme hebben gekoppeld, niet zo maar willen opgeven. Er moet een aanvaardbaar alternatief komen, en dat komt er vast. Het duurt alleen nog even.

Jasper Klapwijk helpt Sinterklaas al jaren uit de brand op scholen en crèches. Dit is een bewerkte versie van het commentaar bij Dit Is De Dag voor de EO op Radio 1 van 14 oktober 2014.