
Op 15 december 1944 was Corrie Vlug 16 jaar oud. Ze woonde nog bij haar ouders op de boerderij, hoek Haarlemmerweg-Uitweg. Van haar vader mocht ze niet kijken, maar ze deed het toch. Vanuit het zolderraam zag ze die dag hoe drie mannen werden doodgeschoten. Bij de trambaan van Amsterdam naar Haarlem, die hier vroeger liep. Hier staan we nu, naast het fietspad, bij het kruis van Piet Elias, Matthijs Verkuijl en Henk Verkuijl. Ze werden gefusilleerd omdat een verzetsgroep twee keer sabotage had gepleegd op de spoorlijn Amsterdam-Haarlem, vlak bij de boerderij van de familie Vlug.
Verkuijl
Matthijs Verkuijl, een gereformeerde Rotterdammer, verhuisde in 1943 naar Badhoevedorp, waar hij bedrijfsleider van grasdrogerij Veevita aan de Sloterweg werd. Al snel was hij het centrum van het verzet in het dorp. Hij stelde het bedrijf open voor onderduikers en voor opslag en verdeling van voedsel en wapens voor de LO/LKP. In september 1944 richtte hij de Binnenlandse Strijdkrachten in Badhoevedorp en Sloten op en werd commandant. Maar op 24 november 1944 werd Pa Verkuijl, zoals hij bekend stond, door de Duitse militaire politie opgepakt, samen met een aantal medewerkers en zoons. Hij was verraden door iemand in het dorp.
Elias
Ook Piet Elias werd verraden. Ook hij kwam in de gevangenis omdat hij in het verzet zat. In het begin van de oorlog was Elias met zijn collega Arend Japin geplaatst bij de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung aan de Euterpestraat, nu de Gerrit van der Veenstraat. Hij zag er op toe dat er tijdens de registraties van goederen van joden, door NSB-controleurs, niets werd gestolen. Hij gebruikte zijn positie om het bezit van opgepakte joden veilig te stellen, mensen te laten ontsnappen of uit de administratie te verwijderen en om informatie te krijgen: data van razzia’s en namen van verklikkers. Daarvan werd hij zelf het slachtoffer. Nadat ze verraden waren, wist Japin net te ontkomen en onder te duiken. Elias belandde in de cel. Op die noodlottige dag in december werd hij daar met vader en zoon Verkuijl uitgehaald door Duitse militairen.
Terechtstelling
De Duitsers namen de drie mannen mee naar deze plek, hier op de Haarlemmerweg. Voorbijgangers, gewone mensen zoals jij en ik, moesten blijven staan om toe te kijken terwijl ze de mannen doodschoten. De terechtstelling moest mensen afschrikken: aanslagen op het gezag van de Duitse bezettingsmacht bleven niet ongestraft. Het was blinde terreur. Op die dag, 15 december 1944, werden in Nederland in totaal 27 mensen neergeschoten door Duitse militairen, allemaal als vergelding voor aanslagen en misdrijven. De lijken van de mannen bleven hier een paar dagen liggen, voor ze werden begraven. Door toedoen van twee melkklanten van de boerderij kwam na de oorlog dit herdenkingskruis in de voortuin van Corrie Vlug te staan. De naam van die boerderij: Vredelust.
Amsterdam, Haarlemmerweg, 4 mei 2012
Indrukwekkend
Dank voor dit verhaal. Het is goed dat deze verhalen verteld worden en niet worden vergeten. Een correctie op het verhaal: Pieter Elias was niet joods, maar een christen. Wel had hij joodse familieleden en vrienden, voor wie hij in de bres sprong. Ik ben hem eeuwig dankbaar. Moge we hem nooit vergeten.
Het verzetswerk van Piet Elias en Arend Japin wordt uitgebreid beschreven in het boek ‘Zwijgen over de Euterpestraat’, dat in september 2012 is verschenen. Zij werkten samen met Thea Hoogensteijn, de seretaresse van Nazibeul Willy Lages. Een verbijsterend verhaal.
JH
Echt een schokkend verhaal. Op de dag van vandaag kan ik me het moeilijk voorstellen dat zulke zaken gebeurd zijn. Maar ook in het heden gebeuren deze feiten…
Groeten,
Sabine